Omgaan met (letsel) schade en ziekten van Niet-westerse migranten
Uit zowel de literatuur als uit dagelijkse ervaringen is bekend dat er (grote) verschillen zijn wat betreft de beleving van en omgaan met (letsel) schade en ziekte (Illness vs Disease aspecten), in generaliserende zin tussen westerse en niet-westerse migranten. De ervaring is dat een migrant na een lange tijd goed functioneren belemmerd zou kunnen worden in het functioneren door bijvoorbeeld een ongeluk, schade, ziekte en andere zaken (wanneer en door welke reden dan ook; in de werk- en privésfeer, op economisch gebied, op relationeel gebied, een andere probleem; genaamd de laatste druppel, e.d.) die reden kunnen zijn van plotseling algehele disfunctioneren op het werk en in het dagelijkse en sociale leven.
Het leven als migrant is onder invloed van verschillende factoren, zoals factoren die te maken hebben met cultuur, factoren die te maken hebben met het leven als migrant in huidig land (‘condition migrante’), individu gebonden factoren en een combinatie van deze factoren, die de balans tussen draagkracht en draaglast in negatieve zin beïnvloeden.
Deze factoren kunnen als negatieve bodem fungeren en migranten kwetsbaarder maken voor het ontwikkelen van (psycho) somatische, psychische klachten en psychosociale problemen.
Deze moeilijkheden/problemen kunnen als volgt worden weergegeven:
A) Macro factoren: maatschappelijke factoren: sociaal-economische en sociaal culturele factoren (inc. Invloed van cultuur van oorsprong, eigen maatschappij in de vorm van sociale controle, roddelen, jaloezie e.d.), toegankelijkheid van maatschappelijke instituten, vooroordelen en discriminatie/racisme, negatieve beeld in de media/maatschappij etc.
Onder invloed van deze factoren lijkt er sprake te zijn van volgende algemene constateringen: neiging tot vastklampen aan ziekten, hoge medische consumptie, externaliserend bezig zijn, neiging tot (over)generaliseren, snelle neiging tot passief-afhankelijke, agressieve en non-verbaliserend gedrag, (psycho) somatiseren en (bijna) hypochondrisch omgaan met lichaam en lichamelijke functionering en alle gevolgen van dien, zoals een hoge ziekteverzuim en andere knelpunten en valkuilen met betrekking tot het arbeidsproces.
B) Meso factoren: Het is ook bekend dat allochtonen vrij veel last hebben van de slechte arbeidsomstandigheden (zoals veiligheid, gezondheid, psychische behoeften, fysieke omstandigheden etc.), de arbeidsverhoudingen (zoals verhoudingen met collega’s en met de werkgever zoals onjuiste bejegening, cultuurverschillen, taal en communicatie), arbeidsinhoud (zoals werkvorm, werkdruk, niveau van het werk) en arbeidsvoorwaarden (zoals ontslag, wel of geen aangepaste werk, overplaatsing, contract, verloof, salaris etc.).
C) Micro factoren: factoren die thuis een rol spelen en individu gebonden factoren: psychosociale factoren, externe locus of controle, aangeleerd hulpeloosheid, gebrek aan actieve tijd invulling, geen variaties in tijd invulling, taalproblemen, neiging/gewoonte van uitstel van structurele ontspannende activiteiten tot vakantie in land van herkomst, verkeerde manier van ontspannen, weinig beweging en te veel zit activiteiten in de vrije tijd (koffiehuizen of lange tijd voor TV te zitten), weinig of geen dialoog binnenshuis en tussen gezinsleden, verplichtingen t.a.v. familie in het land van herkomst, problemen in relationele sfeer, te kort aan assertiviteit, probleemoplossingsvermogen c.q. vaardigheden, conflict hanteren, gebrek aan recreatie mogelijkheden, te veel/passief afwachten en weinig of geen neiging tot gebruik maken van de maatschappelijke instituten, negatieve zelf concept, gebrek aan intellectuele, communicatieve en sociale vaardigheden e.d.
Tussen deze drie factoren krijgen de (letsel) schade en arbeidsgeschiktheid en/of ongeschiktheid zijn functies, betekenissen en gevolgen voor het individu in zijn sociaal-culturele context.
Hieronder een paar voorbeelden;
- Andere arbeidsethos; Op 50-jarige leeftijd ben je oud genoeg om niet meer te kunnen werken;
- Het motivatieniveau voor het zoeken van een werk of reïntegratie in het arbeidsproces is meestal aan de lage kant (mede door lage opleidingsniveau, ongeschoolde arbeid, zware/vuile werk, geen mogelijkheid tot promotie e.d.) en ongeloof in het feit dat de reïntegratie (ook) hun belang is;
- Hoge verwachtingen; hier gaat het erom dat allochtonen vaker onvoldoende gekwalificeerd zijn en tegelijkertijd zodanig vastgehouden worden aan de door hen gewenste lonen, dat het vinden van werk bemoeilijkt of de gedachte ‘ik kan weer gaan werken als ik helemaal gezond ben, je moet mij zeggen en verzekeren dat ik kan gaan werken’ e.d.;
- Te zwart-wit denken over en omgaan met (letsel) schade en ziekte: je bent of gezond of ziek of je functioneert niet meer. Er is dus geen tussenweg;
- Het gebrek aan initiatief en pro-activiteit, zelfredzaamheid en gebrek aan extrinsieke arbeidsmotivatie;
Vanwege deze aspecten die in de praktijk heel makkelijk als valkuilen en knelpunten kunnen fungeren en mede door het tekort aan interculturele kennis, inzicht en vaardigheden van de westerse functionarissen bij desbetreffende sectoren wordt de vroege signalering van de gevolgen van een (letsel) schade en arbeidsgerelateerde problematiek en aanpak daarvan bij deze doelgroep extra bemoeilijkt. Als gevolg hiervan kunnen deze groep mensen sneller c.q. makkelijker in de ziektewet en de vicieuze cirkel van ‘aangeleerde hulpeloosheid’ vallen en hierdoor kan het uithalen van de ziektewet langer duren, als de functionaris geen geschikte interculturele interventies, vaardigheden en methodiek zou hebben.
Deze tot nu toe genoemde factoren hebben zeker invloed op:
- de verzuimnoodzaak (hoe ziek is de werknemer);
- de verzuimbehoefte (hoe hoog is de behoefte tot ziekmelden);
- de verzuimgelegenheid (hoe is het (makkelijk of moeilijk) om ziek thuis te blijven);
- subjectieve ziekte beleving versus objectief/ objectiveerbaar ziek zijn (ziek voelen en ziek zijn),
- gedeeltelijk versus algeheel ziek zijn, psychisch versus lichamelijk ziek zijn;
- werkgebonden versus privé gebonden problemen;
- ziek zijn versus behoefte tot ziekmelden;
- behoefte tot ziekmelden versus daadwerkelijk ziekmelden,
- kortdurend versus langdurig ziek zijn;
- ziekmelden versus ziek thuis blijven m.n. bij allochtone vrouwen,
- voor- en nadelen, korte termijn gevolgen versus lange termijn gevolgen etc.